علیاصغر فریدی؛ مجله حقوق ما: کار و بیکاری دو پدیدهای متضاد هستند، که بیشترین تاثیر را بر تمام جنبههای زندگی و جامعه انسانی دارند، دولتها برای نشان دادن موفقیت و مثبت بودن عملکرد خود، به کاهش بیکاری و افزایش ایجاد اشتغال در زمان زمامداری خود افتخار میکنند و اکثر احزاب و گروههای سیاسی در اغلب کشورهای دنیا، هم کشورهای غنی و هم کشورهای در حال توسعه و هم کشورهای فقیر، در زمان انتخابات مسئله ایجاد اشتغال و کاهش بیکاری را در برنامههای انتخاباتی و تبلیغاتی خود میگنجانند.
در واقع میتوان گفت که پدیده بیکاری، یکی از مهمترین چالشهای جهان معاصر و مدرنیته است.
نسل دوم حقوقبشر، حق بر اشتغال و کار را یکی از مهمترین موضوعات حقوق اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی میداند و میتوان گفت که تشکیل سازمان جهانی کار به عنوان نخستین سازمان بینالمللی از نخستین نمادهای شکلگیری جامعه و حقوق بینالملل بوده است.
این گفتوگو را در شماره ۱۹۹ مجله حقوق ما بخوانید
زهرا فتاحنژاد، فعال کارگری و عضو سندیکای سراسری کارگران آلمان معتقد است که، احزاب سوسیال دموکرات در آلمان اتحادیههای کارگری را تحت پوشش خود خود قرار دادهاند و آنها را از اهداف واقعیای که کاملا منافع کارگری باشد، دور و باعث را ناکارآمدی و پاسیو شدن، این اتحادیهها شدهاند. مجله حقوق ما، در رابطه با موضوع نقش سندیکاهای کارگری و شواراهای کار در بهبود وضعیت و شرایط کاری، کارگران، با این فعال کارگری گفتوگو کرده است.
وظاێف شورای کار دفاع از منافع و حقوق کارگران در مقابل کارفرماها و همچنین نقش مهمی در بهتر شدن شرایط کارگران دارند و میتواند از منافع آنها در مقابل قوانین ضد کارگری کە از طرف کارفرماها در شرکتها وضع میشود و بە نفع کارگران نیست حمایت کنند.
نقش شوراهای کارگری, جلوگیری از اخراج خودسر کارگران توسط کارفرما، مساێل ایمنی، تبعیض و نژادپرستی و نظارت بر تمامی مسائلی است کە بە کارگران مربوط میباشد. در این میان نقش اتحادیەها یا سندیکاهای کارگری در کنار شوراهای کار خیلی مهم و برجستە میباشد، اتحادیەهای کارگری در خیلی از موارد از شوراها حمایت و پشتیبانی میکنند. در قانون اساسی کار آلمان نە شورای کار و نە کارگران مستقل حق فراخوان اعتصابات کارگری را ندارند، بلکە این وظیفە اتحادیەهای کارگری است کە برای اعتصابات فراخوان دهند. در شوراهای کار، اتحادیەها اعضای فعال خود را دارند و میتوانند اعضای خود را برای اعتصاب سازماندهی کنند.
البته وظایف شورای کار بە آنچه که گفتم ختم نمیشود، بلکە شوارای کار روزانە در محل کار بە کارگران در مورد حق و حقوق آنها مشاورە میدهد و آنها را از قوانین شرکت آگاه میکند، تا آنها در معرض اخراج قرار نگیرند . یکی از مواردی کە کارگران با آن مواجە هستند فشارهای کاری و سرکوب از طرف مدیران خود میباشند و اعضای شورای کار، روزانە بە کارگران مشاورە میدهند و در اکثر مواقع شورای کار شکایت کارگران را بە مدیران بالاتر ارجاع میدهد و مورد برسی قرار میدهد و آنها را در گفتگوها بین مدیران و کارگران همراهی میکنند، تا از منافع کارگران در مقابل مدیران و کارفرما حمایت کنند.
مورد دیگری، کە در محل کار کارگران روزانە با آن مواجە میشوند و حضور شورای کار خیلی مهم و تاثیر گذار هست، مسلە تبعیض و نژادپرستی است. وظیفە شورای کار این هست که در چنین مواقعی فورا باید اقدام کند. شواری کار فورا موضوع تبعیض و نژادپرستی را به کارفرما گزارش و موضوع را به جد پیگیری میکند تا کارفرما هم نسبت بە این موضوع واکنش نشان دهد و در رفع آن اقدام کند.
من مدت چهار سال است کە در یک شرکت در شهر لایپزیگ آلمان مشغول بە کار هستم و مدت سە سال است یکی از فعالین اتحادیە کارگری (ver.de) در شرکتی که کار میکنم هستم و بیش از یک سال هم میشود که عضو شورای کارگران در شرکت هستم .
شورای کار یکی از نهادهای مهم و کارگری است کە در کنار اتحادیەهای کارگری و حمایتهای اتحادیە با قدرت بیشتر و اتحاد و همبستگی بین دو جریان کارگر و کارفرما، در مقابل کارفرماها و در دفاع از حقوق کارگران میایستند و مبارزە میکنند.
................
قوانین شوراهای کارگری و نحوە برگزاری انتخابات در محل کار، به این صورت است که طبق قانون اساسی کار آلمان، در هر شرکت یا کارگاه یا کارخانەای که حداقل تعداد کارگران آن پنج نفر باشند، کارگران این حق را دارند کە در محل کار خود، شورای کار تاسیس کنند. برای این منظور هر کارگری که مایل باشد میتواند کاندید شود. معمولا در شرکتهای بزرگ، چند نفر با هم در قالب یک لیست در انتخابات شرکت میکنند، تمامی کارگران هم فارغ از نوع قراداد و یا سابقه کاری میتوانند در انتخابات شرکت و رای بدهند. آمادهسازی و نظارت بر انتخابات هم به این صورت است که از هر لیست یک نفر انتخاب خواهند شد و آمادە سازی برگزاری انتخاب را به عهده میگیرند.
این انتخابات در محل کار و در فضایی آزادبرگزار خواهد شد و کاندیدهای انتخاب شدە بە شورای کار راه مییابند کارفرما موظف است، کە تمامی امکانات و محل کار شورا را فراهم و همچنین کارفرما تمامی هزینەهای دورە یادگیری و آموزشی قوانین کار آلمان برای همە اعضای شورا را تقبل خواهد کرد . همچنین شورای کار حق داشتن وکیل را دارا میباشد و هزینە وکیل هم بر عهده کارفرما است. کارفرما همچنین اجازە ندارد مانع کار و فعالیت اعضای شورا در محل کار شود.
در مورد تفاوتهای بین اتحادیە و شوراهای کار در آلمان و شورای اسلامی کار در ایران باید بگویم، هر چند سیستم سرمایەداری برای پاسیو کردن، کمرنگ یا از بین بردن اتحادیەها و شوراهای کارگری تمام تلاشش را کرد اما موفق نشد آنها را نابود کند، اما طبق قوانینی کە وضع کردە است اتحادیەها را از نقش واقعی خود تا حدودی خارج کردە است. امروزە میبینیم کە سیستم سرمایەداری اتحادیە و شوراهای دولتی خود راتاسیس میکند، برای نابود کردن اتحاد و همبستگی کارگران.
شورای اسلامی کار در ایران هم یکی از این نهادهای دولتی و سرمایەداری است و نمایندە طبقە کارگر در ایران نیست، بلکە نمایندە طبقە بورژوا و مالکان سرمایە و اسلامی است برای سرکوب و کنترل اعتصابات کارگری.
رژیم ایران با تاسیس چنین نهاد دولتی و ضد کارگری سعی در کمرنگ کردن نقش شوراهای کارگری و اتحادیەهای صنفی داشت، تا از مبارزات کارگران در مقابل کارفرماها حمایت کند. شورای اسلامی کار در ایران بر خلاف اتحادیە و شوراهای کارگری فاقد هر گونە وابستگی بە خواست و مطالبات کارگران میباشد.
اتحادیەها و شوراهای کارگری در آلمان شرایط بە نسبت بهتری دارن، برای مثال اتحادیەهای کارگری این حق را دارند کە در شرکتها و کارگاها و محل کار حضور یابند و کارفرما در مقابل حضور اتحادیە نمیتواند مانع ورود آنها شود. اتحادیەهای کارگری بدون هیچ تبعضی، هر کارگری را بە عضویت میپزیرند، بدون در نظر گرفتن ملیت نژاد و جنسیت و غیرە ...
اتحادیەهای کارگری در آلمان نقش مهمی در همکاری و حمایت از شوراهای کار را دارند، آنها اعضای فعال خود در شوراهای کارگری دارند،کە نمایندگان شورای کار و همچنین اتحادیە کارگری در بین کارگران هستند.
همچنین از تفاوتهای دیگر شوراهای کارگری در آلمان نسبت بە شورای اسلامی کار در ایران این است که، شوراهای کارگری در آلمان طی انتخاباتی آزاد تشکیل میشوند و همە کارگران حق کاندید شدن و رای دادن دارند، اما تا جایی که من اطلاع دارم، شورای کار اسلامی فاقد این خصیصهها هست و همچنین هیچ وابستگی بە اتحادیەهای مستقل ندارد و یک نهاد دولتی میباشد .
نکتە مهمی کە شوراهای کارگری و اتحادیەهای صنفی کارگران و فعالین کارگری در ایران باید بە آن اهمیت دهند این است، کە از کارگران مهاجر حمایت کنند و از آنها دعوت بە همکاری و مبارزە کنند، وظایف ما طبقە کارگر اتحاد و همبستگی کارگری است و نباید این اجازە را بە نهادهای دولتی و راسیستها بدهیم که ازکارگران مهاجر بە عنوان نیروی کار ارزان استفادە کنند.