نوید افکاری، از متهمان اعتراض‌های مرداد ۹۷، به اعدام محکوم شد/ اعتراف زیر شکنجه

28 اوت 2020، ساعت 12:24

سازمان حقوق بشر ایران؛ ۷ شهریور ۱۳۹۹: تنی چند از شرکت‌کنندگان در اعتراض‌های مردادماه ۱۳۹۷ در شیراز، به اتهام قتل یک فرد که گفته می‌شود مامور لباس‌شخصی بوده، یک‌ماه‌ونیم بعد از واقعه دستگیر شدند. 

از آن جمع، نوید افکاری به اتهام مباشرت در قتل به قصاص محکوم و برادر او وحید افکاری به اتهام معاونت در قتل، در شعبه یکم دادگاه کیفری یک استان فارس به ۲۵ سال حبس محکوم شدند. این دو برادر در دادگاه‌ گفته‌اند که تمام اعتراف‌های آن‌ها دروغین بوده و زیر شکنجه اخذ شده است. با این حال، این احکام در دیوان عالی کشور تایید و تقاضای اعاده دادرسی آنان نیز رد شد.  بدین ترتیب، خطر اعدام نوید افکاری وجود دارد. 

نوید افکاری با همین اتهام، یک بار نیز در دادگاه انقلاب محاکمه و با اتهام محاربه (دومین اتهام منجر به صدور حکم اعدام) روبه‌رو شده است. برادر او، وحید نیز یک حکم ۲۵ سال زندان از دادگاه انقلاب دریافت کرد که این احکام در مرحله تجدید نظر قرار دارند.

سازمان حقوق بشر ایران احکام قضایی و مستنداتی را در اختیار دارد که نشان می‌دهد ادله وقوع جرم ضعیف‌اند و این احکام سنگین بر اساس اعتراف‌ها زیر شکنجه اخذ شده‌اند. همچنین، وکیل تعیینی متهمان با تهدید مقام‌های قضایی کناره‌گیری کردند و وکلای تسخیری جایگزین آن‌ها شدند. 

سازمان حقوق بشر ایران با تاکید بر غیرانسانی بودن حکم اعدام، صدور این احکام برای متهمین به شرکت در اعتراض‌ها را بر مبنای شواهد ناکافی، نقض بارز حقوق انسانی این افراد برمی‌شمارد و از جامعه بین‌الملل می‌خواهد تا با فشار بر حکومت ایران، جلوی اجرای احکام اعدام این  معترضان را بگیرد. 

محمود امیری‌مقدم، مدیر سازمان حقوق بشر ایران، در این باره گفت: «حکومت قصد دارد تا با هدف پیشگیری از اعتراض‌های آتی، با توسل به پرونده‌سازی و اعتراف‌های زیر شکنجه، این افراد را اعدام کند.» او تاکید کرد: «بالا بردن هزینه سیاسی اعدام‌ها از طریق کارزارهای مردمی و واکنش جدی جامعه جهانی می‌تواند مانع اجرای این احکام شود.»

شرح واقعه

 

نیمه شب ۱۱ مرداد ۱۳۹۷، در بحبوحه اعتراض‌های گسترده مردمی در شهر شیراز، فردی به نام حسن ترکمان که کارمند حفاظت یکی از ادارات دولتی بوده و بنا بر مستندات پرونده «ماموریت» شناسایی معترضان را داشته است، در نزدیکی خیابان شاه داعی‌الله با ضربات چاقو مورد ضرب و جرح قرار گرفت و در بیمارستان درگذشت. 

با وجود این‌که شاهدی در مکان درگیری حضور نداشت، یکی از مغازه‌داران محل گفت که به دو موتورسوار مشکوک شده است. 

ماموران امنیتی با تهیه فهرستی از تلفن‌های همراه که در زمان حادثه در آن محل آنتن‌دهی داشتند، لیستی را تهیه کردند و در نهایت حدود ۴۵ روز بعد از حادثه، چند جوان را بازداشت کردند. «فرد مطلع» که مکان او چند کیلومتر دورتر از مکان وقوع قتل، دو موتورسوار را دیده است، نتوانست وحید را شناسایی کند و در مورد نوید، او تمام‌رخ را شبیه نوید افکاری ندانسته است و تنها شهادت داد که فرم اندام او (از بینی به پایین) شبیه فردی بوده که دیده است. 

در این پرونده یک برادر دیگر آنان به نام حبیب افکاری و سعید ارجمند نیز متهم شدند که همراه با دو متهم اصلی، یک «گروه» تشکیل داده بودند. این در حالی است که سعید تنها دوست یکی از سه برادر بوده است. قاضی دادگاه انقلاب بر مبنای فرض تشکیل یک گروه برای مبارزه با نظام جمهوری اسلامی، متهم ردیف اول را محارب دانسته و برای او حکم اعدام صادر کرده است. رای دادگاه انقلاب در مرحله تجدید نظر است. 

 

دو متهم اصلی پرونده کیستند

 

نوید افکاری تنها ۲۷ سال دارد. او مجرد، متولد ۱۳۷۲ و کارگر گچ‌کاری است که کشتی را به طور حرفه‌ای دنبال می‌کرد و به گفته نزدیکانش، چند مدال در مسابقات داخلی آورده است. برادرش وحید، متولد ۱۳۶۴ است. او نیز مجرد است و به همراه برادرش در تاریخ ۲۶ شهریور ۱۳۹۷ بر مبنای ظن نیروهای امنیتی بازداشت شد. این دو برادر سابقه کیفری موثر نیز نداشتند. 

 

احکام صادره

دادگاه کیفری ۱ استان فارس: 

نوید افکاری: مباشرت در قتل عمدی - اعدام

وحید افکاری: معاونت در قتل عمدی – ۲۵ سال حبس

حکم توسط شعبه یک صادر و در دیوان عالی کشور تایید شد. تقاضای اعاده دادرسی نیز در دیوان عالی کشور رد شد.

 

شعبه یک دادگاه انقلاب:

 

نوید افکاری:

۱-افساد فی الارض از طریق ارتکاب به تشکیل دسته و گروه چهارنفره معاند نظام و اداره کردن آن با قصد بر هم زدن امنیت کشور:

اتهام به محاربه تغییر کرد و برای آن حکم اعدام صادر شد

۲-فعالیت تبلیغی علیه نظام جمهوری اسلامی ایران

۳-تبانی و اجتماع جهت ارتکاب جرم علیه نفوس و اموال مردم و تدارک مقدمات اجرایی و تبانی جهت ارتکاب جرم علیه امنیت داخلی کشور

۴-اغوا و تحریک مردم به جنگ و کشتار به یکدیگر با قصد بر هم زدن امنیت کشور

۵-توهین به رهبری: ۲ سال

 

وحید افکاری:

۱-افساد فی الارض از طریق ارتکاب به تشکیل دسته و گروه چهارنفره معاند نظام و اداره کردن آن با قصد بر هم زدن امنیت کشور:

اتهام تغییر کرد و به اتهام معاونت در محاربه حکم ۲۵ سال حبس صادر شد

۲-فعالیت تبلیغی علیه نظام جمهوری اسلامی ایران

۳-تبانی و اجتماع جهت ارتکاب جرم علیه نفوس و اموال مردم و تدارک مقدمات اجرایی و تبانی جهت ارتکاب جرم علیه امنیت داخلی کشور

۴-اغوا و تحریک مردم به جنگ و کشتار به یکدیگر با قصد بر هم زدن امنیت کشور

۵-توهین به رهبری: ۲ سال حبس

 

برخی از موارد نقض حقوق اساسی متهمان

 

در لایحه اعاده دادرسی متهمان که در اختیار سازمان حقوق بشر ایران قرار دارد، به صراحت به موضوع شکنجه اشاره شده است. بخشی از این سند در ذیل می‌آید:

«در صفحه ۴۰۳ پرونده بازپرس محترم شعبه هشتم آقای بهروزی از زبان موکل نوید افکاری عنوان داشته: "من اصلا اتهام را قبول ندارم و مرحوم را نزده‌ام و اعترافات خود را قبول ندارم"… در جلسه رسیدگی مورخ ۲/۷/۹۸ شعبه اول کیفری یک استان فارس صفحه ۵۷۹ پرونده، موکل نوید افکاری اظهار داشته است: " تقاضای بررسی شکنجه شدن اینجانب نوید افکاری در اداره آگاهی توسط سروان عباسی و سرگرد نیکبختی را دارم".»

طبق این سند، وحید افکاری نیز «در صفحه ۳۷۳ پرونده نزد بازپرس محترم اظهار می‌دارد: "اتهام وارده را قبول ندارم و در جلسه رسیدگی مورخ ۲/۷/۹۸ شعبه اول کیفری یک استان فارس... به صراحت اظهار می دارد : "اینجانب در ادارات اطالعات و آگاهی مورد شکنجه ضابطین مربوطه قرار گرفته‌ام." موکل مدعی شده آنچنان تحت شکنجه و فشار روحی و جسمی قرار گرفته که مجبور به خودکشی شده است.»

مضاف بر این، وکیل انتخابی متهمان اندکی پس از قبول وکالت، استعفا داد. نزدیکان خانواده افکاری می‌گویند وکیل با فشار نهادهای امنیتی، از ادامه وکالت خودداری کرده است. 

مورد دیگر این است که گزارش ردیابی آنتن خطوط موبایل متهمان، وحید و نوید را در آن شب در یک جا نشان می‌دهد. با این حال، بنا بر شهادت رسمی دست‌کم دو شاهد، وحید در آن شب میهمان یک خانواده بوده و تنها گوشی او همراه با نوید بود. این در تعارض با روایت رسمی ماموران پرونده است و پس از اعترافات زیر شکنجه، متهمان به بی‌پایه بودن اعتراف‌ها اشاره کرده‌اند. 

طبق لایحه وکلا که در اختیار سازمان حقوق بشر ایران قرار گرفته، یکی از دوستان برادران افکاری که اظهارات او به عنوان یکی از پایه‌های اصلی برشمرده شده، در یک اقرارنامه رسمی گفته است: ضابطین «با اکراه و فشار و ترس مرا به تقریر کذبیاتی وادار نمودند… هرگونه نوشته منتسب به بنده علیه آقای وحید افکاری تحت اکراه و اجبار بوه و مورد تایید بنده نمی‌باشد» او در شعبه ۱ دادگاه انقلاب شیراز و شعبه ۲۷ دادگاه تجدید نظر استان فارس نیز در برابر مراجع قضایی، اعلام کرد که اظهاراتش تحت فشار بیان شده‌اند. 

پزشکی قانونی آسیب به متهمان زیر شکنجه را تایید کرده و یک شاهد عینی نیز شهادت داده که نوید مورد ضرب و جرح قرار گرفته‌اند.

همچنین صاحب سوپرمارکت که از او به عنوان شاهد نام برده شده، نتوانسته تمام‌رخ صورت نوید افکاری را شبیه به فردی که دیده بداند و با خط خود نوشته که تنها بینی به پایین شبیه فردی بود که ماه‌ها پیش دیده است. 

 

دیوان عالی به شکنجه متهمان اعتنا نکرده است

 

ششم اردیبهشت ۱۳۹۹، دیوان عالی کشور حکم نوید و وحید افکاری را تایید کرد. در این حکم آمده است: «اعترافات صریح متهمان در تحقیقات مقدماتی که متن اظهاراتشان عینا در دادنامه آمده و مذکور افتاد و ادعای اکراه و اجبار و شکنجه از سوی آنان مدلل به دلیل قاطعی نیست.»