ناقص سازی جنسی زنان، دغدغه‌ای که نباید فراموش شود

پیشینه ختنه زنان

براساس گزارش سال گذشته صندوق حمایت از کودکان سازمان ملل، یونیسف، حدود ۱۳۰ میلیون نفر زن و دختر در سراسر جهان زندگی می‌کنند که قربانی یکی از انواع ختنه بوده‌اند و سالانه حدود دو میلیون نفر نیز به این تعداد اضافه می‌شود. ختنه دختران بسته به نوع فرهنگ در سنین مختلف انجام می‌شود، اما عمدتا بین ۴ تا ۱۲ سالگی است. در برخی فرهنگ‌ها هم دختران در نوزادی یا درست قبل از ازدواج ختنه می‌شوند.

ختنه کردن دختران سنتی قدیمی است که حتا به پیش از اسلام یا مسیحیت باز می‌گردد و برخلاف ادعای برخی از مسلمانان که آن‌را امری دینی می‌دانند، در هیچ کجای قرآن به ختنه زنان اشاره‌ نشده است. بر اساس اطلاعاتی که گروه گام به گام تا توقف ناقص سازی جنسی زنان در ایران در اختیار دارد، ختنه دختران در ایران، به ویژه در میان اهل تسنن شافعی مذهب سابقه طولانی دارد.

مساله ختنه زنان در ایران در زمره مسایل اجتماعی که هر روزه در مورد آن اطلاع رسانی می‌شود قرار ندارد. هیچ اصل مشخصی در مورد ممنوعیت ختنه زنان در ایران وجود ندارد و از همین روی، جامعه مدنی می‌تواند تاثیر زیادی در امر آگاهی بخشی و تغییر قانون در ایران زمینه ایفا کند.

ماده ۷۰۶ تا ۷۰۸ قانون مجازات جدید اسلامی اعلام می‌کند که از بین بردن قدرت انزال یا بارداری زن که لذت مقاربت را کاهش می‌دهد موجب ارش است. از سوی دیگر ماده ‌۶۶۴ به طور صریح به این موضوع اشاره می کند که قطع عضو آلت جنسی زن موجب پرداخت دیه است و در تبصره آن آمده "مگر این‌که آلت تناسلی زن به صورت مادرزادی دچار چسبندگی بوده باشد". اما تا ممنوعیت کامل ختنه زنان در ایران راه زیادی باقی است و از همین روی فعالان مدنی درصدد جمع‌آموری اطلاعات در این زمینه و ارائه آن به نمایندگان مجلس و مسئولان دولتی هستند. 

آمار دقیقی در زمینه‌ی تعداد افرادی که مورد این عمل جراحی قرار می‌گیرند وجود ندارد اما استان هرمزگان، لرستان، کرمانشاه، کردستان و آذربایجان غربی از استان‌هایی هستند که این عمل در آن‌ها انجام می‌شود. آمار ختنه زنان در ایران نسبت به کشورهای افریقایی پایین‌تر است اما هنوز به طور کامل از بین نرفته است و تنها راه پیش‌گیری کردن از این عمل، آگاهی رسانی در سطح وسیع است که گروه "گام به گام تا توقف ناقص سازی جنسی زنان در ایران" در این امر گام بر می‌دارد و با برگزاری سمینارها و سفر به استان‌هایی که هم‌چنان ختنه زنان در آن صورت می‌گیرد، سعی در آگاه کردن افراد به صورت رودررو دارد. از دیگر فعالیت‌های این گروه می‌توان به جمع‌آوری اسناد و مدارک در خصوص ختنه زنان اشاره کرد. این اسناد و مدارک به این دلیل جمع‌آوری می‌شوند که بتوان از آن‌ها در ارتباط با مسئولان دولتی، در ممنوع کردن عمل ختنه در ایران استفاده کرد.

گام به گام تا توقف ناقص سازی جنسی زنان در ایران

گروه "گام به گام تا توقف ناقص سازی جنسی زنان در ایران" تلاش می‌کند تا بدون هیچ‌گونه جانبداری سیاسی، مذهبی و قومی، اطلاعاتی جهت آگاهی از ناقص سازی جنسی زنان یا ختنه دختران در ایران منتشر کند. فعالیتی که می‌‌تواند از ناقص سازی بیش‌تر زنان در ایران جلوگیری کند.

این گروه با هدف روشنگری و آگاهی سازی در خصوص ختنه زنان در ایران آغاز به کار کرده است و با برپایی کنفرانس‌های مختلف در ایران و خارج از ایران، سعی دارد تا به هدف خود دست یابد. اعضای این گروه، عملکرد خود را برای دولت می‌فرستند و تقاضای کمک می‌کنند تا ببینند آیا دولت کمکی به آن‌ها می‌کند یا خیر. آن‌ها با همکاری سازمان ملی حقوق کودک طرحی برای ارائه به معاونت امور بانوان آماده کرده‌اند اما طی جلسات متعددی که با این دو سازمان داشته‌اند کمکی از سوی معاونت امور بانوان دریافت نکرده‌اند اما آن‌ها مصمم هستند تا اهداف خود را با سازمان ملی حقوق کودک پیش ببرند.

هم‌اکنون حدود 6 نفر، اعضای این گروه را تشکیل می‌دهد اما از آن‌جایی که افراد گروه به صورت داوطلبانه فعالیت می‌کنند و در ازای فعالیت‌های خود از هیچ گونه کمک مالی برخوردار نیستند، نمی‌توان از تمام افراد عضو این گروه درخواست همکاری صددرصد کرد. از این رو این گروه به نیروهای داوطلب بیش‌تر نیاز دارد و از حمایت این نیروها استقبال می‌کند. برای عضویت به صورت داوطلب در این گروه می‌توان با رایحه مکارمی مظفریان، که ایده تشکیل این گروه را به نام اوست، ارتباط برقرار کرد.

این گروه در حال حاضر در فیس‌بوک فعال و در حال راه‌اندازی وبسایتی است که در آن اطلاعات مربوط به گروه منتشر خواهد شد. آدرس فیس‌بوک این گروه:

https://www.facebook.com/stopfgmiran?fref=ts

و آدرس وبسایت آن:

http://www.stopfgmiran.com/

است.

رایحه مکارمی مظفریان، نویسنده کتاب "تیغ و سنت" فردی است که این گروه را راه‌اندازی کرده و فعالیت‌های گسترده‌ای در زمینه آگاهی سازی در مناطقی که ختنه زنان هنوز هم رایج است، انجام می‌دهد.

با توجه به اهمیت جامعه مدنی و حساسیت فعالیت‌هایی که این گروه انجام می‌دهد، مصاحبه‌ای با وی داشتم.

چه زمانی راه اندازی این گروه به ذهن‌تان رسید؟

 از زمانی که کتاب‌ام در ایران مجوز گرفت، متوجه شدم حساسیتی روی چاپ این نوع کتاب‌ها وجود ندارد. قبل از آن مطمئن نبودم ولی پس از دریافت مجوز، مهم‌ترین هدف‌ام این بود که بتوانم از راه مجازی اطلاعات را به دست مردم برسانم. ما واقعا از صفر شروع کردیم. هیچ اطلاعاتی در دست نداشتیم. اما حالا به عنوان یک سند تاریخی در ایران می‌تواند پشتوانه‌ای باشد برای دیگران تا بتوانند همین مسیر را دنبال کنند.

عنوان کتاب تان چیست و چه زمانی مجوز انتشار گرفت؟

نام کتاب‌ام" تیغ و سنت" است. چندین بار برای وزارت ارشاد فرستاده شد ولی موفق به دریافت آن نشدم. مجبور شدم در فرانسه توسط نشر "نا‌‌کجا" چاپ‌اش کنم ولی پس از دو سه سال که دولت ایران تغییر کرد، در دولت روحانی مجوز گرفت و در بهمن ماه منتشر شد.

شما چطور در مورد کیس‌ها اطلاعات جمع‌آوری می‌کنید و در حقیقت منبع اطلاعات‌تان چیست؟

افرادی هستند که این اتفاق در گذشته برای‌شان افتاده و دیگر قابلیت درمان ندارند. در واقع پزشکی هم در ایران نداریم که در آن مناطق جراحی ترمیمی انجام بدهد و یا این که نوع‌اش نوعی نیست که بتوان آلت تناسلی را شکاف داد و ترمیم کرد. ولی فعالیت‌های ما در حقیقت گامی است برای اطلاع رسانی به نسل‌های آینده. افرادی هم هستند که خودشان روی فیس‌بوک برای ما مطلب می‌نویسند و می‌فرستند و اجازه انتشار به ما می‌هند. افرادی هم می‌شناسیم که در منطقه هستند. خودمان می‌رویم و آن‌ها را می بینیم و با آن‌ها گفتگو می‌کنیم. بیشترین هدف‌مان هم روی بحث مسائل مذهبی منطقه است. آمارها در بعضی مناطق، نشان می‌دهند در صد ختنه کاهش پیدا کرده و یا اصلا وجود ندارد، اما وقتی ما در منطقه حضور پیدا می‌کنیم، می‌بینیم هنوز ریشه‌های‌اش را می‌توان پیدا کرد. مثلا نمونه آخر در کارگاه آموزشی درباره" ازدواج کودکان و ختنه" بود که در مسقط داشتیم. همه شیوخ را دعوت کردیم و همه متفق‌القول گفتند در مسقط ختنه وجود ندارد. روز بعد هیچ کدام در جلسه حاضر نشدند. پس از آن تصمیم گرفتیم خودمان پیش‌دستی کنیم. رفتیم سراغ شیخ بزرگ آقای "حسین‌نژاد". او هم انکار کرد ولی ما دایه‌ای را به او معرفی کردیم که اعتراف می‌کرد ماهی دو یا سه مورد ختنه دختران را انجام می‌دهد. دایه به ما گفت ختنه دختران بیشتر توسط سنی‌های منطقه انجام می‌شود. برای ما خیلی مهم بود که بدانیم در کدام منطقه و به چه دلیل والدین این کار را ضروری می‌دانند. از سوی دیگر بفهمیم دلیل منسوخ شدن آن در مناطق دیگر چه بوده است.

در حال حاضر در داخل ایران و خارج از ایران چه فعالیت‌هایی دارید؟

در خارج از ایران در واقع حمایت‌ها باعث شد تا بتوانیم کنفرانس برگزار کنیم و جلسه‌های سخنرانی و گفتگو داشته باشیم. در مورد ایران که هنوز ختنه وجود دارد، سعی می‌کنیم توجه جهانی را از سمت آفریقا و بر روی آسیا و خاورمیانه متمرکز کنیم. پس از عراق در حال حاضر ایران هم‌چنان مساله مبارزه با ختنه را در پیش رو دارد. ما تصمیم داریم مانند عراق که ممنوعیت ختنه را به مجلس برد و آن را غیرقانونی اعلام کرد، بتوانیم در ایران هم آن را غیرقانونی اعلام کنیم.

در ایران هم کنفرانس و یا کارگاه های آموزشی دارید؟

 من در تمام این سال‌ها برای فرستادن مقاله در کنفرانس‌ها و یا سخنرانی‌ها دچار مشکل بودم. یادم می‌آید لیست بلند بالایی از مجلات معتبر مختلف داشتم و با آن‌ها تماس می‌گرفتم و دلیل منتشر نشدن کتابم را مطرح می‌کردم و از آن‌ها خواهش می‌کردم تا مقاله‌ام را منتشر کنند ولی متاسفانه همه مخالفت کرده و تلفن را قطع می‌کردند. به همین دلیل به فضای مجازی آمدم. در کنفرانس بین‌المللی مربوط به زنان اسلامی مقاله من پذیرفته شد ولی پس از مدتی به من اعلام کردند که مقاله شما بودار است و فقط خلاصه‌یی از آن‌را منتشر می‌کنیم. در ماه دسامبر سال‌ ۲۰۱۴  برای روز جهانی مبارزه با خشونت علیه زنان برنامه رادیویی در مورد ختنه زنان با رویا کریمی مجد در رادیو فردا درست کردیم. من چند نفر که قربانی ختنه بودند را برای برنامه پیدا کردم و با آن‌ها مصاحبه انجام شد و در آن برنامه من، خانم زبیلی، بیان عزیزی و آقای اشکوری صحبت کردیم. خوش‌بختانه خانم کریمی توانست جایزه طلای جشنواره نیویورک را کسب کند.

کنفرانس دیگری که در آن شرکت کردم کنفرانس ختنه زنان در ماه فوریه در عراق بود. در این کنفرانس دو سخنرانی داشتم؛ یکی در مورد ختنه زنان از منظر شیعه و دیگری ختنه زنان در ایران.

هشتم مارس روز جهانی زن در سی اس دبلیو در مورد ختنه زنان سخنرانی کردم. پس از آن در واشنگتن در "هالس گلوبال فاندیشن" انجمنی که روز ختنه زنان در آمریکا کار می‌کند سخنرانی کردم. در حقیقت در این انجمن گروه‌های کوچکی جمع می‌شوند تا گزارش‌ فعالیت‌های شش ماهه خود را ارائه دهند. من در این گردهمایی شرکت کردم تا به آن‌ها یادآوری کنم خاورمیانه را فراموش نکنند.

آیا برای شرکت در کنفرانس‌ها از کمک‌های دولتی برخوردار هستید؟

برای کنفرانس‌های خارج از کشور هزینه‌ها مربوط به سازمانی است که ما را دعوت کرده است ولی در ایران کنفرانس‌ها چه در تهران و یا دیگر مناطق کشور هزینه‌ها به عهده شخص شرکت کننده است و متاسفانه هیچ سازمانی تا کنون ما را حمایت نکرده است و حتی هنوز نتوانسته‌ایم یک انجمن ثبت کنیم  و به همین دلیل حتی از کمک‌های فردی هم محروم هستیم. اخیرا با همکاری سازمان ملی حقوق کودک طرحی آماده کرده‌ایم برای ارائه به معاونت امور بانوان ولی متاسفانه در طی جلسات متعددی که با این دو سازمان داشتیم به احتمال زیاد با مخالفت‌هایی که در معاونت امور بانوان هست، آن‌ها هم دست ما را خالی خواهند گذاشت و ما باید با همان سازمان ملی حقوق کودک کار خود را جلو ببریم. در نهایت قرار بر این شد که ما یک سری جلسات با وزرا و روسای دولتی که مرتبط با موضوع ختنه زنان هستند داشته باشیم تا آن‌ها ما را به مقامات استان‌ها ارجاع دهند. ما در واقع عملکرد خود را برای دولت می‌فرستیم و تقاضای کمک خواهیم کرد ولی اگر دولت کمک نکند ما برنامه خود را مانند سال‌های قبل پیش می‌بریم.   دو موضوع بود که من به خانم ملاوردی رئیس معاونت امور بانوان  پیشنهاد دادم؛ یکی ختنه زنان و دیگری ازدواج کودکان. موضوع دیگر تحت عنوان بیماری‌های مقاربتی دختران  زیر سن ۱۸ سال که ایشان تصویب کردند و قرار است این طرح‌ها به معاونت راهبردی فرستاده شود تا تامین بودجه صورت بگیرد. ما هنوز منتظر آن هستیم ولی در واقع سیاست‌های راهبردی دولت و حمله‌هایی که از بیرون به دولت می‌شود باعث شده زیاد خوشبین به کمک‌ها نباشیم.

آیا قوانینی در ایران هست که به ختنه زنان بپردازد؟

ماده ۷۰۶ تا ۷۰۸ قانون مجازات جدید اسلامی اعلام می‌کند که از بین بردن قدرت انزال یا بارداری زن که لذت مقاربت را کاهش می‌دهد موجب ارش است. از سوی دیگر ماده ‌۶۶۴ به طور صریح به این موضوع اشاره می کند که قطع عضو آلت جنسی زن موجب پرداخت دیه است و در تبصره آن آمده" مگر اینکه آلت تناسلی زن به صورت مادر زادی دچار چسبندگی بوده باشد".  بنابراین بدون مجوزهای پزشکی قانونی هیچ کس نمی‌تواند به اندام تناسلی زن دست بزند و یا آسیبی به آن برساند. این ماده شامل دختران باکره و غیرباکره نیز می‌شود. 

در حال حاضر ختنه در کدام یک از مناطق ایران انجام می شود؟

به طور کلی می‌توان به چهار استان در ایران اشاره کرد؛ هرمزگان، لرستان، کردستان و آذربایجان غربی. هر چند مناطق مرزی ایران هم هنوز با این خطر مواجه است.

آیا در تهران با این مسئله مواجه شده‌اید؟

 خیر، در تهران نیست.

در حال حاضر چند نفر در مجموعه شما فعالیت می‌کنند؟ آیا داوطلب می‌پذیرید و در صورت جواب مثبت داوطلبان شما چه شرایطی باید داشته باشند؟

بله حتما. خانم ذبیحی در کردستان فعالیت دارند. در جنوب خانم سمیره حنایی، آقای دکتر عثمان محمودی و یکی دو نفر جسته و گریخته با ما همکاری دارند ولی به دلیل اینکه نمی‌توانیم هزینه افراد را تامین کنیم، نمی‌توانیم انتظار فعالیت وسیعی از افراد داشته باشیم. اشخاصی هم مقالات و یا پایان نامه‌ای از خود برایمان فرستاده‌اند و ما برای‌شان منتشر کرده‌ایم. ما بسیار خوشحال می‌شویم اگر کسی مایل به همکاری با ما باشد. ما اعتقاد داریم این خانه اتاق‌های زیادی دارد. اگر هر فرد مسولیت یک منطقه را به عهده بگیرد از دغدغه ما کاسته می‌شود. افرادی هم هستند که داوطلبانه برای ما طراحی وب سایت، پوستر و ... انجام می‌دهند. از هر کسی، که هر کاری بتواند انجام دهد تا پیام‌های ما به گوش همگان برسد، استقبال می‌کنیم.

اگر صحبتی دارید که من بتوانم در گزارشم عنوان کنم، بفرمایید.

ببینید ما الان واقعا به صدای قربانیان احتیاج داریم. برای سند سازی دوستی داریم که سال‌ها پیش از ۱۶۰ نفر تحقیق کرده است. اما نتوانسته آن را منتشر کند. دلیل‌اش هم این است که این فرد بومی بوده و دیگران به دلایل مختلف سد راهش شده‌اند. بسیاری افراد هنوز به این موضوع اعتقاد ندارند که این مساله یک دغدغه است. ما خوشحال می‌شویم افرادی که با این موضوعات سرو کار دارند، مستندات‌شان را در اختیار ما قرار بدهند تا ما بتوانیم آن‌ها را منتشر کنیم و به گوش دیگران برسانیم. 

مقالات مرتبط:

    نیمه پنهان زندگی زنان در کردستان        http://www.stopfgmiran.com/?p=227

    زنان، خشونت، خانوادهhttp://www.stopfgmiran.com/?p=227

   دریافت فایل های پاورپوینت نخستین نشست رسمی بررسی پیامدهای ناقص سازی جنسی زنان در   ایران http://www.stopfgmiran.com/?p=205