موسسه BIHE، ملجاء جوانان بهایی محروم از تحصیل

در سونامی اعدام های دهه شصت، بهایی ها نیز در امان نبوده و تعداد زیادی از آنان بدون محاکمه و ارتکاب به جرم اعدام شدند. سال های مدیدی است که محل کسب و کار آنان پلمپ می شود. آنها از مشاغل دولتی نیز محروم هستند. قبرستان های آنها تخریب می شود. شمار زیادی از شهروندان بهایی به بهانه های گوناگون، بازداشت و محکوم به حبس های طولانی مدت شده اند. بهایی هایی که اعتقادات مذهبی خودرا پنهان نمی کنند، اجازه ورود به دانشگاه را ندارند. با وجود حذف ستون مذهب از سال 83(شمسی) در فرم های کنکور، همچنان افراد بهایی تنها به صرف داشتن عقاید مذهبی متفاوت با مسلمانان، با وجود کسب رتبه های یک و دو رقمی در آزمون ورود به دانشگاه ها و برخورداری از صلاحیت علمی، ستاره دار و محروم از تحصیل می شوند. به همین سبب موسسه آموزش عالی علمی BIHE در سال 66 (شمسی) در پاسخ به محرومیت از تحصیلات عالی جوانان بهایی تاسیس شد. هر چند که اساتید غیر بهایی نیز در این موسسه تدریس می کنند اما شرط پذیرش دانشجو برای تحصیل در این موسسه، بهایی بودن است. نیروهای امنیتی بارها اقدام به برخورد با همکاران و اساتید این موسسه کرده اند و مانع از برگزاری کلاس های صرفا آموزشی و علمی این موسسه شده اند.

سازمان حقوق بشر ایران گفتگویی را با یکی از اساتید این موسسه ترتیب داده است که به دلایل امنیتی از ذکر نام این استاد خودداری می کنیم.

موسسه BIHE در چه تاریخی و با چه هدفی تاسیس شد؟

 بعد از اخراج جوانان بهایی از دانشگاه در دهه شصت، ستون مذهبی برای ورود به دانشگاه ها گذاشتند که هیچ کدام از بهایی ها به دانشگاه راه پیدا نکنند. در سال 66 شمسی جامعه بهایی ایران مؤسسه ایی را تشکیل داد برای اینکه در سطح دانشگاهی بتواند دروسی را ارائه دهد که جوانان بهایی محروم از تحصیل بهایی ارتقا پیدا کنند و از علم زمانه عقب نیفتند.

آیا این موسسه موفق به کسب مجوز رسمی شده است؟

در ایران به بهایی ها اجازه تحصیلات را نمی دهند. طبیعی است که به چنین موسسه ایی نیز اجازه فعالیت نمی دهند. چون می بینیم که دارند همه را از دانشگاه محروم می کنند. به همین خاطر به چنین موسسه ایی اجازه ابراز وجود نمی دهند. یعنی دولت ایران مجوز قانونی را به این موسسه نمی دهد. چون اصولا برای یک بهایی حق تحصیل قائل نمی شوند.

کلاس های این موسسه بصورت مجازی برگزار می شود؟

هم حضوری هست هم بصورت مجازی. کلاس ها می توانند بصورت آنلاین برگزار شوند یا حضوری یا تکالیف از راه دور.

آیا این موسسه دارای ساختمان و مکان مشخصی است؟

خیر. مکان مشخصی ندارد. در حدود ده سال گذشته موسساتی را اجاره می کردیم. کلاس ها بصورت حضوری در آن موسسات تشکیل می شد. البته بدون تابلو بودند این موسسات. اما بعد از برخوردهایی که با ما شد آنها را تعطیل کردیم که حساسیتی ایجاد نشود. در حال حاضر عمده کلاس ها در منزل تشکیل می شوند. در گذشته دورتر هم این کلاس ها در منزل تشکیل می شدند.

آیا در دولت های مختلف شرایط برای تحصیل بهایی ها و برخوردهای امنیتی با آنها متفاوت بوده است؟

لزوما یکی نبوده. چون بر اثر یک مصوبه شورای عالی انقلاب فرهنگی که به تایید رهبر ایران هم رسیده تاکیده شده که بهاییان را به دانشگاه ها راه ندهند و اگر در دانشگاه مشخص شود که فردی بهایی است باید اخراجش کنند. بنابراین بعد از آن مصوبه طبق یک سیاست کلی رفتار می شد. اما در تاریخ 7/7/77 شمسی یک حمله سراسری به موسسه علمی صورت گرفت. دومین حمله بزرگی که انجام شد در اول خرداد ماه 1390 بود که تعداد زیادی بازداشت شدند. اما می توان گفت در حال حاضر فشارها خیلی بیشتر از گذشته شده است. ولی چون از یک سیاست کلی پیروی می کنند در دوره دولت های مختلف شرایط برای ما هیچ فرقی نمی کند.

دانشجویان تا چه مقطعی می توانند در این موسسه به تحصیل خود ادامه دهند؟

در حال حاضر مقطع هایی که تدریس می شود مقطع کاردانی، کارشناسی و کارشناسی ارشد است. یک دوره هایی کوتاه مدت که کمتر از یک سال طول می کشد نیز داریم.

چه رشته هایی در BIHE  تدریس می شود؟

در دوره های لیسانس در حوزه های مهندسی، مثل مهندسی عمران، کامپیوتر، معماری ... یا حوزه علوم مثل علوم دارویی، زیست شناسی، شیمی، یا در حوزه های علوم انسانی و علوم اجتماعی مثل ادبیات فارسی، زبان انگلیسی، روانشناسی، جامعه شناسی، حقوق، مدیریت، حسابداری و موسیقی ... تدریس می شود. بعضی از رشته ها دوره های فوق لیسانس هم دارند. بعضی رشته ها هم دوره کاردانی دارند مثل حسابداری، پیش دبستانی، کامپیوتر و ساختمان.

آیا مدارک فارغ التحصیلی از این موسسه در دانشگاه های خارج از کشور اعتبار دارد؟

برخی از فارغ التحصیلان ما در خارج از کشور موفق شده اند در برخی از دانشگاه ها در بعضی از کشورها، پذیرش برای دوره های فوق لیسانس بگیرند. از جمله در بعضی از دانشگاه های آمریکا، کانادا، انگلیس، هلند، پرتغال، فرانسه، نروژ، استرالیا، مالزی، هندوستان و آلمان.

افراد غیر بهایی اجازه ورود و تحصیل یا تدریس در این موسسه را دارند؟

در حال حاضر ورود به این موسسه مختص به افراد بهایی است. افرادی که تحصیل می کنند همگی بهایی هستند. بهایی ها که در ایران محروم از تحصیل هستند و یا از دانشگاه اخراج شده اند می توانند به این موسسه ورود کنند. بنابراین افراد غیر بهایی به عنوان دانشجو در این موسسه پذیرفته نمی شوند. ورود بهایی ها به این موسسه اختیاری است. حتی بعضی از دانشجوهای بهایی بصورت همزمان هم در این موسسه تحصیل می کنند هم  در دانشگاه دیگری که پذیرفته شده اند. اکثر اساتید هم بهایی هستند. گاهی اوقات از اساتید غیر بهایی هم دعوت می شود. در خارج از ایران هم بعضی از اساتید از دانشگاه های مختلف، چه بهایی و چه غیر بهایی بصورت داوطلبانه در این موسسه تدریس می کنند.

برای پذیرش در این موسسه آزمونی وجود دارد؟

در گذشته یعنی تقریبا 9 سال پیش، کنکور وجود داشت. افراد متناسب با کنکور تخصصی و عمومی پذیرفته و وارد رشته های مربوطه می شدند. در چند سال اخیر به دلیل مشکلات زیادی که برای برگزاری آزمون وجود داشت و بی عدالتی هایی که در جامعه وجود داشت برای جلوگیری از ورود بهایی ها به دانشگاه های سراسری ، شرایطی بوجود آمد که کنکور را حذف کردیم و با توجه به ضرایب معدل دوره دبیرستان و با توجه به شرایط پذیرش هر رشته و حداقل هایی که برای آن تعیین می شد، انتخاب رشته صورت می گرفت.

سالانه چه تعداد بهایی در این موسسه پذیرش می شوند ؟ آیا محدودیتی در این خصوص وجود دارد؟

محدودیت پذیرش در هر رشته ایی وجود دارد. اما موسسه بصورت میانگین هر سال حدود 400 الی 500 نفر را پذیرش می کرده است اما آمار دقیق را نمی دانم.

BIHE  با چه مشکلات و محدودیت هایی رو به رو است؟

مشکل عمده ایی که وجود دارد این است که حکومت ایران، بهایی ها را به دانشگاه راه نمی دهند. یک بهایی به عنوان یک شهروند ایرانی حق اولیه برای تحصیلات عالی را ندارد. اگر زمانی در گذشته های دور (دهه شصت) اگر بهایی ها را از دانشگاه اخراج نمی کردند و به دانشگاه راه می دادند شاید این موسسه تاسیس نمی شد. این نظر شخصی من است. در هر صورت در پاسخ به این بی عدالتی بود که این موسسه تشکیل شده است. مشکل بعدی این است که چون از ورود یک بهایی به دانشگاه جلوگیری می کنند وحقوق شهروندی و حقوق اولیه برای بهایی ها قائل نیستند، قاعدتا به این موسسه هم مجوز نمی دهند که شکل قانونی داشته باشد. برای مدرک این موسسه ارزش قائل نمی شوند و آنرا رسمی و قابل تایید نمی دانند. مشکل دیگر این است که در راه فعالیت و تشکیل کلاس ها مانع می شوند. حتی وقتی کلاس ها در منازل تشکیل می شود ایجاد مشکل می کنند. فضای رعب و وحشتی ایجاد می کنند که جوان ها ناامید و مایوس شوند و ادامه تحصیل ندهند یا ایران را رها کنند و به خارج از کشور بروند و در وطن خودشان نمانند. گاهی اوقات مشکلات اینترنتی ایجاد می کنند. آدرس اینترنتی موسسه را فیلتر می کنند که مانع از فعالیت آن شوند. اگر بخواهیم کلاس هایی را اجاره کنیم، مشکلاتی را ایجاد می کنند که این کلاس ها تشکیل نشود. برای کسانی که در این موسسه تدریس می کنند یا دانشجوهای این موسسه، شرایطی را بوجود می آورند که شخص احساس امنیت نمی کند که بتواند در یک امنیت خاطر تحصیل یا تدریس کند. بنابراین اگر کسی بخواهد در این موسسه فعالیت کند، همیشه این ناامنی در ذهنش وجود دارد که هر لحظه ممکن است با او برخورد شود و نگذارند این فعالیت آموزشی که هدف آن ارتقای سطح علم و دانش جوانان این مرز و بوم است را ادامه دهند.

آماری از تعداد افرادی که در این زمینه بازداشت شده اند دارید؟

در آخرین برخورد آنها که در خرداد 1390 صورت گرفت به بیش از 35 محل در سراسر ایران مثل تهران، کرج، ساری، شیراز و اصفهان به منازل همکاران ما هجوم بردند. محل هایی که در آن کلاس تشکیل می شد یا آزمایشگاه بود یا کارگاه کامپیوتر بود را پلمپ کردند و بیش از 14 نفر را در همان روز دستگیر کردند. عده ایی را با وثیقه ازاد کردند و هفت نفر را تا زمان تشکیل دادگاه نگه داشتند. به آنها احکام سنگین چهار سال و پنج سال حبس دادند که اولین گروه آنها پارسال آزاد شدند. در تمام این مدت نیز افراد دیگر را به دفتر اطلاعات می بردند و از آنها می خواستند که تعهد بدهند که دیگر با این موسسه همکاری نمی کنند. اگر تعهد نمی دانند، پرونده شان را به دادگاه می فرستادند. از بین همین افراد، چندین نفر را دوباره زندانی کردند و برای تعدادی دیگر حکم صادر کرده اند و در نوبت اجرای احکام خود هستند.

چه اتهامی به افرادی که به دلیل تحصیل یا تدریس در BIHE بازداشت می شوند، تفهیم می شود؟

اتهامی که زده می شود، عضویت در جامعه بهایی است و اقدام علیه امنیت ملی از طریق فعالیت در موسسه علمی آزاد. در قانون چنین اتهامی وجود ندارد ولی آنچه که اجرا نمی شود، قانون است. بنابراین برای یک فرد بهایی ما در قانون چیزی را نمی بینیم. ولی وقتی که قاضی با ما رو به رو می شود، می گوید همین که بهایی هست یعنی جرم و شما مجرم هستید. وقتی می پرسی در کجا قانون نوشته شده بهایی بودن جرم است؟ می گوید که من می گویم که جرم است ! کاری ندارم که قانون چه می گوید. بنابراین این اتهام در قانون نیست و نظر قاضی است. در زمان اصلاحات، آقای خاتمی هم می گفت که جرم سیاسی باید تعریف شود که نشد، بنابراین در یک قالب کلی تحت عنوان اقدام علیه امنیت ملی، هر اقدامی را می توانند به فرد نسبت دهند. همانطور که به ما به عنوان یک بهایی که اصلا در سیاست دخالتی هم نداریم، این اتهام را وارد کردند. عضویت در جامعه بهایی که اصلا جرم نیست را به عنوان یک جرم تعریف می کنند. اقدام علیه امنیت ملی از طریق فعالیت در موسسه علمی آزاد هم اتهام دیگر است. در حالیکه فعالیت در این موسسه اقدام علیه امنیت ملی نیست. این موسسه فعالیت سیاسی ندارد بلکه صرفاً یک مؤسسه آموزشی و دانشگاهی است.

با در نظر گرفتن شرایط امنیتی و محدودیت هایی که ذکر کردید، استقبال جوانان بهایی از این موسسه را چطور ارزیابی می کنید؟

طبیعی است که استقبال نه می توانیم بگوییم خیلی عالی و زیاد است نه می توانیم بگوییم کم است. در حال حاضر این موسسه، تنها موسسه دانشگاهی موجود در ایران است که فعلا ملجأ و پناه جوانان بهایی برای ادامه تحصیل است. بنابراین اگر حسن نیتی در دانشگاه های ایران وجود داشته باشد که بعضا دانشجویانی را بپذیرند و این اطمینان وجود داشته باشد که دانشجو بداند حداقل چهار سال را می تواند بدون دغدغه بگذراند و مدرک دریافت کنند و در لحظه آخر اخراج نشود، طبیعی است که بهایی ها در آزمون های بیرون شرکت می کنند تا مدرک رسمی بگیرند و در یک فضای دانشجویی بزرگ از امکانات دانشگاه استفاده کنند و بعد از آن برای اشتغال از آن مدرک رسمی استفاده کنند. ولی وقتی هیچکدام از اینها وجود ندارد، دانشجویان باید انتخاب کنند که اصلا تحصیل نکنند یا وارد موسسه شوند یا از ایران بروند که امنیت اجتماعی داشته باشند و بتوانند ادامه تحصیل بدهند. در حال حاضر استقبال نسبت به این موسسه چون تنها گزینه موجود است، خوب بوده است.

بصورت تقریبی BIHE  چند مدرس دارد؟

دقیقاً نمی دانم اما فکر می کنم حدود دویست نفر هستند کسانی که در حال خدمت هستند. بین اساتید خارجی که داوطلب شدند برای تدیس در این موسسه، چه بهایی و چه غیر بهایی، چیزی حدود 450 نفر بودند که داوطلبانه تدریس می کردند. آمار دقیق فعلی را ندارم اما تعداد آنها زیاد است.

آیا همکاری با این موسسه داوطلبانه است یا اساتید حقوق دریافت می کنند؟

اکثرا کسانی که خدمت می کنند بصورت داوطلبانه به این موسسه خدمات ارائه می دهند. چه بصورت اداری و چه به صورت آموزشی اکثرا داوطلب هستند.

دانشجویان برای ادامه تحصیل در این موسسه موظف به پرداخت شهریه هستند؟

در گذشته دانشجویان یعنی چیزی حدود ده سال پیش به قبل، شهریه حداقلی پرداخت می کردند. اما در چند سال گذشته این شهریه حذف شده است و اگر کسی توانایی پرداخت داشته باشد، می تواند کمک کند و اگر کسی نتواند، معاف از شهریه است که اکثرا معاف از شهریه هستند.

برای اطلاعات بیشتر و ارتباط با موسسه BIHE  به سایت زیر مراجعه فرمایید:

http://www.bihe.org/