سازمان حقوق بشر ایران، ۲۸ اسفند ماه ۱۳۹۷: در بخشهایی از یازدهمین گزارش سالانه مجازات اعدام در ایران که توسط سازمان حقوق بشر ایران (IHR) و گروه همه با هم علیه مجازات اعدام (ECPM) منتشر شد، به پراکندگی جغرافیایی اعدام در ایران و اعدام در مناطق اتنیکی پرداخته شده است.
در سال ۲۰۱۸ بجز یک استان در تمام استانهای ایران (یعنی ۳۱ استان)، مجازات اعدام به اجرا درآمد. نقشههای زیر نشان دهنده توزیع جغرافیایی اعدامها در این سال هستند. اولین نقشه تعداد اعدامها در هر استان را نشان میدهد درحالی که نقشه دوم به تعداد اعدامها به نسبت سرانه جمعیت هر استان اشاره دارد. همچون سالهای گذشته، زندانهای کرج که زندانیان استانهای تهران و البرز را در خود جای دادهاند مکانی بودند که بیشترین تعداد اعدامها در آن انجام شدهاند. پس از آن زندان مرکزی ارومیه واقع در آذربایجان غربی مقام دوم را در لیست اعدامها دارد. همانگونه که در آغاز گزارش اشاره شد، ۶۶٪ اعدامها در گزارش ۲۰۱۸ یا به طور مخفیانه به اجرا درآمده و یا توسط منابع رسمی ایران اعلام نشدهاند. در بخشهایی که در زیر میآیند، جزئیات بیشتری در مورد اعدامهای اعلامنشده یا مخفی ارائه خواهند شد.
نقشه ۲: توزیع جغرافیایی تمام اعدامها بر اساس تعداد
زندانهای کرج که در آن زندانیانی از استان های تهران و البرز نگهداری میشوند و پس از آن زندانهای استان آذربایجان غربی، خراسان رضوی، سیستان و بلوچستان و کرمان مکانهایی بودند که در سال ۲۰۱۸ بیشترین احکام اعدام در آنجا به اجرا درآمده است.
نقشه ۳: تعداد اعدامها به نسبت سرانه هر استان
در سال ۲۰۱۸ از هر یک میلیون نفر ۳.۴ نفر در ایران اعدام شدند. استانهای خراسان جنوبی و آذربایجان غربی که در آنها از هر یک میلیون نفر ۸ نفر اعدام شدند بالاترین میزان اعدام به نسبت سرانه جمعیت را داشتند. اعداد کامل در جدول شماره ۳ در ذیل گزارش موجود است
اعدامهای مخفیانه و اعلام نشده
در سال ۲۰۱۸ تعداد ۱۸۰ اعدام، تقریبا ۶۶٪ از کل اعدامهای از سوی مقامات اعلام نشده بودند. برخی از این اعدامها بصورت مخفیانه و بدون اطلاع خانواده یا وکیل انجام میشوند و بعضی از آنها تنها از سوی رسانههای رسمی اعلام نمیشوند. تنها گزارشهای غیر رسمی که موثق بودهاند در این گزارش گنجانده شده اند. این باور وجود دارد که شمار واقعی اعدامها بسیار بالاتر از این میزان باشد. در سال ۲۰۱۸ سازمان حقوق بشر ایران گزارش اعدامهای مخفیانه و یا اعلان نشده زا از ۲۶ استان مختلف ایران دریافت کرد.
برخی از حقایق مربوط به اعدامهای مخفیانه یا اعلان نشده در سال ۲۰۱۸:
مستندات اعدامهای اعلامنشده
شبکه سازمان حقوق بشر ایران در داخل کشور اطلاعاتی در مورد بسیاری از اعدامها دریافت کرد که توسط رسانههای رسمی اعلام نشده بودند. تایید این گزارشها یک کار چالشبرانگیز است، چرا که در ایران رسانههای حقوق بشری بطور مستقیم کنترل میشوند و یا اینکه تحت نظارت شدید مقامات قرار دارند. گزارش نقض حقوق بشر به سازمان های حقوق بشری به عنوان یک جرم محسوب شده و افرادی که به این خاطر بازداشت میشوند با اتهامات کیفری روبرو هستند. با این وجود هر سال سازمان حقوق بشر ایران موفق به تأیید صدها اعدام میشود که توسط مقامات اعلام نمیشوند. در بسیاری از موارد اطلاعات مربوط به اعدام توسط دو یا چند منبع مستقل تأیید شدهاند. در برخی موارد سازمان حقوق بشر ایران عکس هایی دریافت میکند که اجرای اعدام را مستند میکنند. در بسیاری موارد تصاویر به همراه اسامی زندانیان به سازمان حقوق بشر ایران فرستاده شده است. برخی از این تصاویر در زیر نشان داده شده اند.
توزیع جغرافیایی اعدامهای اعلامشده و اعلامنشده/مخفیانه
همچون سالهای گذشته زندانهای بزرگ در منطقه کرج/ تهران بیشترین تعداد اعدامهایی که رسما اعلام شدند و اعدامهایی که رسما اعلام نشدند را به خود اختصاص دادند. جزئیات بیشتر در ادامه خواهد آمد.
اعدام ها در منطقه کرج/ تهران
این نمودار که در بالا مشاهده میکنید، اعدامهای رسمی (سبز) و غیررسمی/ اعلام نشده (زرد) در زندان اوین واقع در شمال تهران و سه زندان شهر کرج واقع در استان البرز که زندانیان متهم تهران و استان البرز را در خود جای دادهاند به نمایش میگذارد. با این حال، در این زندانها نیز زندانیان از سایر نقاط کشور حضور دارند. این شامل زندان های قزلحصار کرج، رجایی شهر و زندان مرکزی کرج (همچنین بنام ندامتگاه شناخته شده) میشود. هر سه این زندانها در استان البرز واقع شدهاند. زندانیان زندانهای قزلحصار کرج و ندامتگاه را عمدتا محکومان جرایم مربوط به مواد مخدر تشکیل میدهند، در حالی که بیشتر زندانیان در زندان رجاییشهر کرج را زندانیان که با اتهام قتل عمد به اعدام (قصاص) محکوم شدهاند، تشکیل میدهند. اکثر اعدامهای مخفیانه یا اعلامنشده در سال ۲۰۱۸ در زندان رجاییشهر کرج اجرا شدهاند.
توزیع جغرافیایی اعدامها در سایر نقاط کشور
نمودار بالا نشان دهنده توزیع جغرافیایی اعدامهای رسمی (سبز) و غیر رسمی/ اعلام نشده (زرد) در سایر نقاط ایران به استثنای منطقه تهران/ کرج است. زندان های استان آذربایجان غربی (شمال غرب)، خراسان رضوی (شمال شرقی)، سیستان و بلوچستان (جنوب شرقی) و کرمان بیشترین تعداد اعدام ها را بعد از تهران/ کرج به خود اختصاص دادهاند. آذربایجان غربی،سیستان و بلوچستان و کرمان بالاترین میزان اعدامهای اعلامنشده را داشتند.
گروههای اتنیکی
گزارشهای سال ۲۰۱۸ و تمامی گزارشهای قبلی نشان میدهند که گروههای اتنیکی، به ویژه کردها و بلوچها، آمار بسیار زیادی را از شمار اعدام شدگان به خود اختصاص میدهند. تمایز دقیق اعدامها بر مبنای اینکه اعدامشدگان متعلق به کدام گروه اتنیکیاند، به چند دلیل امکانپذیر نیست. نخست اینکه، اگرچه افرادی که در زندانهای نواحی مختلف اتنیکی اعدام میشوند، به طور معمول زندانیان محلی هستند، ولیکن احکام اعدام افرادی که به گروههای اتنیکی مختلف تعلق دارند، صرفا در مناطق مربوطه اجرا نمیشوند. علاوه بر این، اطلاعات مربوط به اعدامها همیشه شامل محل تولد یا زندگی اعدامشدگان نمیشود. با این حال، نگاهی به آمار افراد اعدامشده در مناطق اتنیکی مختلف نشان میدهد که تعداد اعدامها در مناطقی مانند آذربایجان غربی (که بیشترِ زندانیان کرد در آنجا نگهداری میشوند) و بلوچستان، بالاتر از میزان متوسط است (مراجعه شود به گزارش پراکندگی جغرافیایی و تعداد اعدامهای مربوطه).
علاوه بر این، زندان های مناطق اتنیکی در ایران درصد بالایی از اعدامهای اعلامنشده یا مخفیانه را به خود اختصاص دادهاند. همچون چهار سال گذشته در سال ۲۰۱۸ نیز اکثر اعدامهای صورت گرفته در مناطق اتنیکی ایران توسط رسانههای رسمی ایران اعلام نشدند. به طور ویژه ۴۷ اعدام از ۵۰ اعدامی که سازمان حقوق بشر ایران موفق به تأیید آن در استانهای آذربایجان شرقی و غربی، کردستان و سیستان و بلوچستان شده است، بطور رسمی از سوی منابع رسمی اعلام نشدهاند.
از سوی دیگر، اکثریت مطلق اعدامها که برای وابستگی به گروههای سیاسی صورت گرفت به گروههای اتنیکی به ویژه کردها تعلق دارند. بررسی گزارشهای سازمان حقوق بشر ایران بین سالهای ۲۰۱۰ و ۲۰۱۸ نشان میدهد که در میان ۱۱۸ نفری که به دلیل وابستگی به گروههای سیاسی ممنوعه و مخالفان مسلح اعدام شدند، ۶۵ کرد (۵۵٪)، ۲۹ بلوچ (۲۵٪) و ۱۵ عرب (۱۳٪) حضور دارند. لازم به ذکر است که بیشتر کسانی که در میان گروههای اتنیکی اعدام شدند مسلمانان سنی مذهب بودند.
دلایل متعددی برای آمار بیش از حد اعدام در میان گروههای اتنیکی وجود دارد: مخالفت بیشتر در میان مردم علیه حکومت باعث شده نیاز نهادهای امنیتی اقدام به خشونت و ارعاب مردم کنند. همچنین حضور گروههای مخالف مسلح در این مناطق استفاده حکومت از مجازات اعدام به بهانه مبارزه با تروریسم را آسانتر کرده است. از سوی دیگر توجه کمتر رسانهها و گروههای حقوق بشری بر وضعیت مناطق اتنیکی، فقر، وضعیت ضعیف اجتماعی در مناطق اتنیکی، بیقانونی و برخوردهای خودسرانه قوه قضائیه ایران که در مناطق قومی شدیدتر است، همگی دست به دست هم دادهاند تا آمار اعدام در این مناطق بسیار بیشتر از مناطق مرکزی باشد.
در سال ۲۰۱۸ سازمان حقوق بشر ایران گزارشهایی در خصوص احتمال اعدام چندین زندانی عرب اهوازی در زندان مرکزی اهواز دریافت کرد. تحقیقات بیشتر نشان داد که دستکم چهار زندانی کشته شدهاند، اما نمیتوان تأیید کرد که آیا این زندانیان اعدام شدهاند و یا تحت شکنجه جان خود را از دست دادهاند. بنابراین، چهار زندانی مذکور در گزارش حاضر گنجانده نشدهاند.
این گزارش را به صورت کامل و در فایل پیدی اف از اینجا دانلود کنید