مجید اسماعیل‌زاده، کودک-مجرمی که اعدام شد، برای اعتراف شکنجه شده بود

سازمان حقوق بشر ایران، پیشتر خبر اعدام مجید اسماعیل‌زاده را در تاریخ ۳۰ فروردین ۱۳۹۹ اعلام کرده بود. در آن زمان، منابع مطلع به این سازمان گفتند که مجید در هنگام بازداشت زیر ۱۸ سال سن داشت.

با ادامه تحقیقات سازمان حقوق بشر ایران، پدر مجید اسماعیل‌زاده، تایید کرد که مجید اسماعیل‌زاده متولد ۱۰ شهریور ۱۳۷۷ بوده و در تاریخ ۶ اردیبهشت ماه ۱۳۹۴ به اتهام «قتل عمد» یک مرد ۴۵ ساله که «با او رابطه جنسی داشت» بازداشت شده است.

بر مبنای گفته پدرش، مجید اسماعیل‌زاده در شعبه ۱ اطفال اردبیل محاکمه و به اعدام محکوم شده بود. این متهم دوبار نیز جهت تشخیص رشد عقلی به پزشکی قانونی اعزام شد که مشخص نیست رای پزشکی قانونی در این زمینه چه بوده است و آیا مورد استناد قاضی قرار گرفته یا خیر. 

طبق ماده ۹۱  قانون مجازات اسلامی، مصوب ۱۳۹۲، «در جرائمِ موجب حد یا قصاص، هرگاه افراد بالغ کمتر از ۱۸ سال، ماهیت جرم انجام شده و یا حرمت آن را درک نکنند و یا در رشد و کمال عقل آنان شبهه وجود داشته باشد، حسب مورد با توجه به سن آن‌ها، به مجازات‌های پیش‌بینی شده در این فصل محکوم می‌شوند.» تبصره این ماده نیز، تشخیص رشد و کمال عقل را نهایتا بر عهده قاضی گذاشته است: «دادگاه برای تشخیص رشد و کمال عقل می‌تواند نظر پزشکی قانونی را استعلام یا از هر طریق دیگر که مقتضی بداند، استفاده کند.»

پدر مجید اسماعیل‌زاده درباره روش برخورد بازجویان با فرزندش به سازمان حقوق بشر ایران گفت: «پسر من در بازداشت شکنجه شده بود. کل بدنش کبود بود. به من گفت بابا! با باتوم می‌زدند. در اداره آگاهی شکنجه‌اش کرده بودند.» 

او همچنین گفت که اعتراف‌های پسرش با شکنجه اخذ شده بود و فرزندش برای دفاع، به وکیل باکفایتی دسترسی نداشت: «پسر من زمان بازداشت ۱۶ سالش بود و کسی را هم نکشته بود. مقتول را ماشین زده بود و مرده بود، ولی من پول نداشتم تا وکیل بگیرم، برای همین پسرم را از دستم گرفتند. من خودم کارگرم. هر زمان دادگاه رفتم به من گفتند برو گمشو. پسرم تنها یک وکیل تسخیری داشت. هزار بار به وکیلش زنگ زدم و یکبار به من جواب نداد.»

پدر مجید اسماعیل‌زاده در بخشی از صحبت‌هایش مدعی شد که فرزندش مرتکب قتل نیز نشده است: «مقتول حدود ۴۵ سال سن داشت... به بچه‌ها ۵ تومان یا ۱۰ تومان می‌داد و می‌گفت با من این کار (عمل جنسی) را بکنید. با پسر من رفته بود در بیابان، عرق خوردند و مقتول خوابش برد. پسر من هم ترسید و به خانه آمد. مقتول ماند آنجا و از خواب که بیدار شده، در حال مستی رفته کنار جاده و ماشین زده و او را کشته است. پزشکی قانونی آن زمان تایید کرده بود که مقتول را ماشین زده بود و کشته. ولی نامه‌ای به ما ندادند. پنج سال است هیچ نامه‌ای به ما ندادند. همین‌طوری زنگ زدند که بیا ملاقات پسرت! صبح او را آویزان کردند.»

اعدام مجید اسماعیل‌زاده تا لحظه تنظیم این گزارش از سوی رسانه‌های داخل ایران و یا مقامات رسمی اعلام نشده است.

ایران یکی از معدود کشورهایی‌ست که کودک-مجرمان را به مرگ محکوم می‌کند و در سال‌های اخیر بیشتر از هر کشور دیگری در دنیا، مجازات اعدام را برای افراد زیر ۱۸ سال اجرا کرده است. در سال ۲۰۱۹، دست‌کم چهار کودک در ایران اعدام شدند.

پیمان‌نامه حقوق کودک که ایران نیز از امضا کنندگان آن به شمار می‌رود، به صراحت بیان می‌کند که اعمال مجازات اعدام و محکومیت‌های طولانی مدت در مورد کودکان زیر ۱۸ سال نباید اعمال شود. جمهوری اسلامی ایران کماکان سن قبول مسوولیت کیفری را ۱۵ سال قمری برای پسران و ۹ سال قمری برای دختران می‌داند.