محمد رسول‌اف: اعدام در ایران، کشتن سازمان‌یافته است

گزارش سالانه اعدام در ایران - ۲۰۲۱ (متن کامل انگلیسی)

محمد رسول‌اف: کشتن سازمان‌یافته و قانونمند شده، توصیف مناسبی برای مجازات اعدام در ایران است. قدرت سیاسی حاکم در آغاز با توسل به قوانینی که ریشه‌ی مذهبی دارد، مجازات اعدام را لازم، موجه و در نهایت عادی جلوه داد. جامعه‌ای که به‌صورت روزمره در معرض چنین خشونت سازمان‌‌یافته‌ای قرار گرفته بود، اعدام را به عنوان راهکاری قانونی پذیرفت و به دنبال این پذیرش، مجازات اعدام به ابزار سرکوب در دست حکومت تبدیل شد.

در شرایطی که از یک سو مجازات اعدام به عنوان ابزار بازدارنده در قانون پذیرفته شده و از سوی دیگر، قدرت سیاسی حاکم و سرکوبگر، اصلاح قوانین را بر نمی‌تابد، چگونه می‌توان به سوی کاهش مجازات اعدام و در نهایت لغو آن حرکت کرد؟

با وجود سال‌ها کوشش نهادهای مدنی و مردمی در ایران، پیشرفت چشمگیری برای حذف مجازات اعدام از قانون حاصل نشده است. هرچند راه‌های اصلاح قانون مسدود است و هر تلاشی به این منظور از سوی نظام سیاسی با سرکوب شدید مواجه می‌شود، با این حال تلاش نهادهای مردمی برای کاهش مجازات اعدام و در نهایت لغو این مجازات ادامه دارد. در چنین وضعیتی، ارتقا فرهنگی حرکتی کامل کننده در کارزار لغو مجازات اعدام است. این ارتقا از طریق آموزش و آگاه‌سازی عمومی میسر است. در این مسیر علاوه بر توجه به قربانیان اعدام که نه تنها اعدام‌شونده بلکه دایره وسیعی از اطرافیان او را در بر می‌گیرد، درنظر داشتن و توجه به زنجیره‌ای از افراد که در سازماندهی مجازات اعدام دخالت دارند، اهمیت فراوانی دارد.

شبکه‌ای از کارمندان دستگاه‌های ذیربط، نیروهای نظامی، ضابطان قضایی، دادیارها، قاضی‌ها و بسیاری از افراد دیگر که در گردش کار مجازات اعدام به شکل مستقیم یا غیر مستقیم دست دارند، هنوز آگاهی یا توجه کافی و لازم به اهمیت نقش خود در این سیستم ندارند و آن را ناچیز و غیرموثر می‌دانند. آن‌ها نیازمند یادگیری پذیرفتن مسئولیت شخصی خود در این زنجیره هستند. ضروری است این گروه در معرض آموزش‌های مستقیم و غیر مستقیم فعالان لغو مجازات اعدام قرار گیرند تا شاید به این وسیله شجاعت لازم برای سرپیچی‌های مدنی آشکار یا پنهان فراهم شود.