مسعود کردپور: با پخش چند ویدئو نمی‌توان جنبش معلمان را بدنام کرد

برخی منتقدان بر این باورند که یکی از راهکارهای اصلی برای کاهش خشونت در مدارس ایران، برگزاری دوره‌های آموزشی مربوط به موضوع تنبیه دانش آموزان و نحوه مواجه با کودکان برای معلمان است.

عدم برخورداری معلمان از آموزش کافی اما تنها دلیل رواج خشونت در مدارس ایران نیست. بررسی‌ها نشان می‌دهد وجود کلاس‌های پرجمعیت، به‌کارگیری روش‌های آموزشیِ نه چندان مدرن و همچنین نبود فضای کافی برای ورزش و تفریح دانش آموزان، از جمله دیگر عوامل بروز و تشدید خشونت در مدارس است.

»انجمن حمایت از حقوق کودکان» که یک نهاد مدنی برای حمایت از کودکان در ایران است، در روزهای اخیر در بیانیه‌ای تأکید کرده است که خشونت ورزی از جمله تعرض به کودکان در ایران، پدیده‌ای است که در بستر خلأهای حمایتی و قانونی از کودکان شکل گرفته و پیوندی ناگسستنی با فرهنگ مسلط مردسالار در جامعه و روابط نامتوازن قدرت میان کودک و بزرگسال دارد.

این گفت‌وگو در شماره ۱۶۸ مجله حقوق ما منتشر شده است

از سوی دیگر، ﺗﻨﺒﯿﻪ بدنی کودکان در ایران، در گذشته، همواره به‌عنوان راهکاری ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺑﺮای ﺑﯿﺪار ﮐﺮدن، ﻫﻮﺷﯿﺎر ﺳﺎﺧﺘﻦ و تربیت ﮐﺮدن ﮐﻮدﮐان، به‌کار گرفته شده است. با رجوع به فرهنگ عامه هم می‌توان دریافت که در ارتباط با این روش تربیتیِ خشونت ‌آمیز، جامعه ایرانی از یک سنت قوی هم برخوردار است.

در سال‌های اخیر، در جامعه ایران اما به سبب پیشرفت تکنولوژی و دسترسی اکثر شهروندان به شبکه‌های اجتماعی و تغییر الگوهای رفتاری از سنتی به مدرن، تغییرات عرفی زیادی هم شکل گرفته که حاملان بخش زیادی از این تغییرات، گروه‌های سنی نوجوان و جوان هستند. این در حالی است که نظام آموزشی ایران به‌عنوان مهمترین عامل توسعه پرورش ذهنی در جامعه، در بسیاری از موارد، همچنان از الگوهای سنتی و غیر مدرن پیروی می‌کند.

در ماه‌های اخیر چند ویدئو از تنبیه بدنی دانش‌آموزان توسط معلم خود در شبکه‌های اجتماعی منتشر شده است. دست به دست شدن این ویدئوها که برخی از آنها مربوط به سال‌های گذشته است، برخی انتقادها را متوجه نقص‌های موجود در سیستم آموزشیِ کشور و همچنین نحوه مواجهه معلمان با دانش آموزان کرده است.

یک فرضیه دیگر این است که انتشار این ویدئوها، هم‌زمان با اوج گرفتن اعتراضات سراسری معلمان در کشور، یکی از راهکارهای نهادهای امنیتی برای کاستن از محبوبیت اجتماعی معلمان و ایجاد فضای منفی علیه آنها در افکار عمومی است. 

مجله حقوق ما، برای بررسی ارتباط احتمالی انتشار این ویدئوها با اعتراضات سراسری معلمان در ایران، با مسعود کردپور، سردبیر آژانس خبری «موکریان‌» و فعال صنفی معلمان در ایران، گفت‌و‌گو کرده است.

حقوق ما: چرا اخیرا و هم‌زمان با تجمع سراسری معلمان در ایران، چند فیلم از تنبیه کودکان در مدارس منتشر شده که برخی از این فیلم‌ها هم مربوط به سال‌های گذشته است؟ ارزیابی شما چیست؟ آیا فکر نمی‌کنید انتشار این فیلم‌ها، برای بدنام سازی معلمان باشد؟

کرد پور: ابتدا باید گفت تنبیه بدنی سال‌هاست که طی بخشنامه‌های رسمی که به مدارس ابلاغ شده، ممنوع شده است اما در برخی از مدارس هنوز این مساله به دلایل مختلف از جمله شلوغ بودنِ و غیر قابل کنترل بودنِ کلاس‌های درس، وجود دارد. در چنین شرایطی، برخی از معلمان ممکن است دچار تنش عصبی شده و دانش آموزان را تنبیه بدنی کنند.

از طرف دیگر، بیشتر دانش آموزان گوشی هوشمند دارند و می‌توانند رویدادهای اینچنینی را به‌صورت گسترده در مدارس ضبط و منتشر کنند و به این ترتیب به نوعی این مساله بزرگ‌نمایی می‌شود.

همچنین باید این نکته را هم در نظر داشت که حکومت ایران به هر وسیله‌ای متوسل می‌شود تا جلوی اعتراضات مردمی از جمله اعتراضات معلمان را بگیرد. ممکن است این مساله تا حدی درست باشد اما من فکر نمی‌کنم پخش چند فیلم بتواند تأثیر زیادی بر اقدام جمعی معلمان کشور و بدنام‌سازی آنها داشته باشد.

در حال حاضر ۱۲ الی ۱۳ میلیون دانش آموز در سراسر کشور وجود دارند و همه خانواده‌ها فرزندان خود را به مدارس می‌فرستند. به‌نظر من با پخش کردنِ چند ویدئو نمی‌توان معلمان را بدنام کرد. پخش این ویدئوها را بیشتر می‌توان جزو حوادث تلقی کرد و نه به ‌عنوان یک روال عادی در مدارس.

فرهنگیان جزو اقشار بسیار دوست داشتنی در بین مردم هستند و جامعه ارتباط تنگاتنگی با همه معلمان دارد. بر همین اساس من فکر نمی‌کنم با چنین اقداماتی بتوان محبوبیت اجتماعی معلمان را از بین برد.

حقوق ما: به نظر شما چرا تنبیه از گذشته تا امروز در مدارس ایران وجود دارد؟

 تنبیه بدنی کودکان، بخشی از خشونتی است که از گذشته‌های بسیار دور وجود داشته است. این پدیده، پیش از تأسیس مدارس امروزی و در مکتب‌ها و حوزه‌های علمیه رایج بوده و حتی پس از تاسیس مدارس مدرن در کشور هم به سیستم آموزشی جدید هم سرایت کرده است. در قرون گذشته، در همه جوامع از جمله ایران، خشونت به‌عنوان بخشی از روابط اجتماعی جریان داشته است. تنها در دهه‌های اخیر و با توجه به تحولاتی که در حقوق شهروندی و حقوق بشر ایجاد شده، دولت‌ها به این نتیجه رسیده‌اند که باید حقوق همه افراد از جمله دانش آموزان را به رسمیت شناخت و رعایت کرد. بر همین اساس در قوانین مدرن و جوامعی که بر پایه این قوانین تشکیل یافته، مسأله تنبیه بدنی کودکان منع شده است.

در ایران، بیشتر میانسالان و افراد سالمند، در دوره دانش آموزی خود، تنبیه بدنی را تجربه کرده‌اند. حتی در آن دوره، والدین از معلمان می‌خواستند که فرزندشان را به هر وسیله و روشی که می‌تواند وادار به درس خواندن کند.

حقوق ما: در حال حاضر اگر معلمی دانش آموز خود را تنبیه بدنی کند، آموزش و پرورش با این معلم چه برخوردی خواهد داشت؟

کرد پور: در چنین مواردی اگر خشونتِ اعمال شده در حد غیر معمول روی داده باشد، والدین می‌توانند در دادگاه‌های عمومی از معلم خاطی شکایت کنند. در حال حاضر مسئولان مدارس اما بیشتر تلاش می‌کنند چنین مسایلی در فضای مدرسه حل شود و میان دانش آموز، خانواده او و معلمِ خاطی تفاهم ایجاد کنند.

 همچنین در صورت لاینحل ماندنِ موارد مربوط به تنبیه بدنی دانش آموزان در مدارس، سیستم تخلفات اداری در ادارات آموزش و پرورش مسئول پیگیری شکایات انجام شده در این زمینه است. تخلفات اداری هم پس از بررسی پرونده معلم خاطی، مجازات‌هایی را برای او در نظر می‌گیرد.