هدف ترمیم جامعه و بستن راه بر تکرار جنایات است

ابتدا درود می‌فرستم به حضار محترم و مردم ایران و ایرانیان سراسر جهان. در ضمن تسلیت می‌گویم به خانواده جواد روحی که سه روز از جان باختن او می‌گذرد؛ معترض جوانی که به خاطر ابراز عقیده و شرکت در اعتراضات زن/ زندگی/ آزادی دستگیر شد، مورد شکنجه قرار گرفت و به سه بار اعدام محکوم شد و در پایان بعد از ۳۴۰ روز حبس جان باخت.

این مطلب را در شماره ۲۰۶ مجله حقوق ما بخوانید

۱۰ شهریور( اول سپتامبر) سال‌روز تجاوز فرمانده نیروی انتظامی چابهار به یک دختر ۱۵ ساله بلوچ به اسم ماهو بلوچ هم بود. انتشار خبر این تجاوز هم‌زمان بود با قتل ژینا/مهسا امینی در بازداشتگاه گشت ارشاد در ۲۵ شهریور که آغاز بزرگترین اعتراضات مردم سراسر ایران در ۴۰ سال گذشته را رقم زد.

مردم برای حقوق بنیادین خود و علیه تبعیض و فساد حکومتی به خیابان‌ها آمدند اما پاسخ حکومت به مطالبات مردم چماق بود و گلوله. فقط در جمعه خونین زاهدان در هشت مهر( ۳۰ سپتامبر) نزدیک به ۱۰۰ نفر با شلیک مستقیم گلوله‌های جنگی کشته شدند. در این یک سال پس از آغاز اعتراضات بیش از ۵۰۰ معترض کشته شده و صدها نفر بینایی یک یا هر دو چشم خود را بر اثر گلوله‌های ساچمه‌ای از دست دادند. هزاران نفر دستگیر شدند و مورد شکنجه و آزار قرار گرفتند. علاوه بر این نزدیک ۷۰۰ نفر با اتهامات مختلف اعدام شدند، یعنی روزی دو اعدام. ده‌ها کولبر و سوخت‌بر نیز در کردستان و بلوچستان با گلوله‌های ماموران حکومت به قتل رسیدند.

اینها فقط گوشه‌ای از جنایات یک سال از نزدیک به ۴۴ سال حیات جمهوری اسلامی است. جنایات و بی‌عدالتی حکومت در این سال‌ها اما تنها به نقض جدی حقوق سیاسی و مدنی محدود نمی‌شود. بحران آب و محیط زیست به خاطر سوء مدیریت و تاراج منابع کشور قسمت دیگری از جنایاتی است که مسئولان جمهوری اسلامی باید در قبال آن پاسخ‌گو باشند. امروز جمهوری اسلامی در ضعیف‌ترین نقطه حیات خود قرار گرفته است؛ حکومتی تمامیت خواه و مسئولانی ناکارآمد و فاسد که قادر به حل مشکلات روزمره مردم نیستند و برای ادامه بقا راهی جز سرکوب و ارعاب و خشونت ندارند. حکومتی که حتی ظرفیت تحمل یک مراسم یادبود توسط خانواده داغدار را ندارد یک حکومت با ثبات نیست و می‌تواند هر زمانی از هم بپاشد. به همین دلیل مهم است جامعه ایران از حالا خود را برای گذار از جمهوری اسلامی آماده کند. 

این سلسله کنفرانس‌هایی که سازمان حقوق بشر برگزار کرده در مورد گذار، دو سال پیش با ایجاد گفتگو در مورد چالش‌ها و سناریوهای مختلف گذار آغاز شد. در دو کنفرانس پیشین به اولویت‌های حقوق بشری دوران گذار پرداختیم با این خواست که نیروهای سیاسی باید در مورد حداقل‌های حقوق بشری در دوران گذار توافق کنند و به آن پایبند باشند. این موارد شامل:

۱-حقوق و امکانات برابر برای همه مردم با نفی هرگونه تبعیض بر اساس جنسیت، مذهب و عقیده، تعلق اتنیکی و گرایش سیاسی

۲-لغو اعدام و مجازات‌های بی‌رحمانه

۳-حق بدون قید و شرط آزادی بیان، آزادی تشکل، آزادی فعالیت سیاسی و مدنی و امکان شرکت در انتخابات آزاد

۴-یک سیستم قضایی مستقل از دولت موقت در دوران گذار

در کنفرانس کنونی به «عدالت در دوران گذار» خواهیم پرداخت. از منظر ما عدالت شامل آشکار کردن تمامی ابعاد جنایات ۴۴ سال گذشته، محاکمه منصفانه همه عاملان و آمران جنایت، دادخواهی برای قربانیان و تغییرات ساختاری در سیستم سیاسی و قضایی می‌شود. آمران و عاملان جنایت هم شامل تمام کسانی است که در ارتکاب جنایت نقش داشتند از رهبر جمهوری اسلامی و دیگر سران حکومت گرفته تا پایین‌ترین رده‌هایی که در ارتکاب جنایت مشارکت داشتند.

هدف نهایی باید ترمیم جامعه و بستن راه بر تکرار این جنایات باشد. امیدوارم این کنفرانس دو روزه در پیش‌برد گفتگو درباره ابعاد مختلف عدالت از عدالت قضایی گرفته تا عدالت اقتصادی و محیط زیستی موثر واقع شود و به مردم ایران در مسیری که برای ساختن ایرانی آزاد و آباد آغاز کرده‌اند کمک کند.