اعدام‌‌هایی که سال ۲۰۲۴ در ملأعام اجرا شدند

این بخشی از گزارش سالانه سازمان حقوق بشر ایران است. برای خواندن متن کامل گزارش اعدام ۲۰۲۴ اینجا را کلیک کنید.

به‌مدت ۴۶ سال، ایران یکی از معدود کشورهایی بوده که اعدام در ملأعام انجام داده است. اعدام در ملأعام بارها ازسوی جامعه بین‌الملل و جامعه مدنی داخل ایران مورد انتقاد قرار گرفته است. هم دبیرکل سازمان ملل متحد و هم گزارشگر ویژه این سازمان در امور حقوق بشر جمهوری اسلامی ایران درمورد ادامه اجرای اعدام در ملأعام ابراز نگرانی کرده‌اند. با وجود این، در روند دومین بازبینی دوره‌ای و جهانی (Universal Periodic Review/UPR) درمورد ایران[1]، دولت جمهوری اسلامی توصیه‌ها برای پایان‌دادن به اعدام در ملأعام را قبول نکرد.[2] در گزارش‌های گزارشگر ویژه نیز بر انتقاد از عملکرد جمهوری اسلامی در زمینه اجرای اعدام در ملأعام تأکید شده است.[3]

درپی توجه گسترده رسانه‌ها و فشارهای بین‌المللی در سال‌های ۱۳۸۶ و ۱۳۸۷ خورشیدی (۲۰۰۷ و ۲۰۰۸ میلادی)، محمود شاهرودی، رئیس وقت قوه قضائیه، بخشنامه‌ای برای محدودکردن اجرای اعدام‌ها در ملأعام صادر کرد. درنتیجه، تعداد این اعدام‌ها در سال‌های ۲۰۰۸ تا ۲۰۱۰ به‌نسبت‌ کمتر از سال‌های قبل بود. با وجود این، درپی اعتراضات پس‌از انتخابات سال ۱۳۸۸ (۲۰۰۹ میلادی)، تعداد اعدام‌ها در ملأعام از سال ۲۰۱۰ به‌طرز چشمگیری افزایش یافت و بین سال‌های ۲۰۱۱ تا ۲۰۱۵ به میانگین سالانه ۵۰ تا ۶۰ مورد رسید. با افزایش دوباره تمرکز بین‌المللی، بار دیگر تعداد اعدام‌های در ملأعام در سال ۲۰۱۶ به ۳۳ مورد، در سال ۲۰۱۷ به ۳۱ مورد و سپس در سال‌های ۲۰۱۸ و ۲۰۱۹ به ۱۳ مورد کاهش یافت. در طول دوره همه‌گیری کووید-۱۹ تعداد این‌گونه اعدام‌ها به‌میزان قابل‌توجهی کاهش یافت، به‌طوری‌که یک اعدام در سال ۲۰۲۰ ثبت شد و هیچ اعدامی در سال ۲۰۲۱ گزارش نشد. در سال ۲۰۲۲ میلادی ۲ نفر در ملأعام به دار آویخته شدند، اما این رقم در سال ۲۰۲۳ بیش از ۳برابر شد و به ۷ مورد اعدام در ملأعام رسید. در سال ۲۰۲۴، با کاهشی جزئی در این آمار، ۴ مورد اعدام در ملأعام انجام شد.

اعدام‌ در ملأعام ابزاری برای ایجاد ترس در میان مردم نیز محسوب می‌شود و بر سلامت روان کسانی که در محل حضور دارند، تأثیر می‌گذارد. گزارش اعدام‌های در ملأعام همواره به‌صورت رسمی منتشر می‌شود، هرچند نام متهمان اغلب یا ذکر نمی‌شود، یا فقط با حروف اختصاری اعلام می‌شود. در مواردی که منابع رسمی نام فرد اعدام‌شده در ملأعام را گزارش می‌دهند، عکس‌ها و ویدیوهایی از اجرای حکم نیز منتشر می‌شود.

نمودار بالا اعدام‌های علنی از سال ۲۰۰۸ را نشان می‌دهد. تعداد اعدام‌های علنی در سال ۲۰۲۰ به دلیل محدودیت‌های ناشی از همه‌گیری کووید-۱۹ به‌طور قابل‌توجهی کاهش یافت و در سال ۲۰۲۱ هیچ اعدام علنی ثبت نشد. از سال ۲۰۲۲ اعدام‌های علنی دوباره افزایش یافته‌اند و در سال ۲۰۲۳، تعداد آن‌ها بیش از سه برابر سال ۲۰۲۲ بوده است. در سال ۲۰۲۴ چهار نفر در ملأعام اعدام شدند.

اعدام‌‌شدگان در ملأعام

در سال ۲۰۲۴ میلادی ۴ مرد در شهرهای مختلف ایران در ملأعام به دار آویخته شدند.

امیررضا عجم اکرامی، ۲۲ ساله، به اتهام قتل یک وکیل، پس از یک سال در انتظار اعدام بودن، در تاریخ ۲۶ اوت ۲۰۲۴ (۵ شهریور ۱۴۰۳) در شاهرود به‌صورت علنی اعدام شد.[4] به گفته محمدصادق اکبری، رئیس‌کل دادگستری استان سمنان، «به‌موجب دادنامه قطعی صادره از شعبه ۴۹ دیوان‌عالی کشور، قاتل مرحوم محمودرضا جعفر آقایی به جرم قتل عمدی ازطریق تیراندازی با سلاح شکاری به قصاص نفس در ملأعام محکوم شد». در گزارش رسمی خبرگزاری ایسنا از این اعدام در ملأعام، نامی از امیررضا ذکر نشده بود. هویت او توسط سازمان حقوق بشر ایران احراز شده است.

دو مرد ناشناس در تاریخ ۲۰ سپتامبر ۲۰۲۴ (۹ مهر ۱۴۰۳) در خمین به اتهام محاربه و افساد فی‌الارض به‌دلیل درگیری مسلحانه و قتل یک پلیس درجریان یک سرقت مسلحانه در ملأعام اعدام شدند.[5]

محمدعلی سلامت، ۴۳ ساله، که به اتهام تجاوز به اعدام محکوم شده بود، پس از یک سال در انتظار اعدام بودن، در تاریخ ۱۲ نوامبر ۲۰۲۴ (۲۲ آبان ۱۴۰۳) در آرامستان باغ بهشت همدان در ملأعام اعدام شد.

به گزارش خبرگزاری تسنیم، «محمدعلی سلامت معروف به علی سلامت در سال‌های گذشته، قربانیانش را به بهانه ازدواج، دوستی، تهیه دارو و برخی را به زور و اجبار اغفال کرده بود؛ پرونده دادخواهی علیه او از ۳۱ اردیبهشت ۱۴۰۲ تشکیل شد و بسیاری از شکات با ارائه شواهدی از تجاوز به عنف گسترده او خبر دادند». منابع مطلع به سازمان حقوق بشر ایران گفتند که محمدعلی تحت شکنجه مجبور شده است به بسیاری از تجاوزها اعتراف کند.[6]