سیزدهمین گزارش سالانه اعدام در ایران، کاری است از سازمان حقوق بشر ایران (IHR) که با پشتیبانی سازمان «با هم علیه مجازات اعدام» (ECPM)، به ارزیابی و تجزیه و تحلیل روند مجازات اعدام در سال ۲۰۲۰ در جمهوری اسلامی ایران پرداخته است. در این گزارش، تعداد اعدامهای انجامشده در سال ۲۰۲۰ که به تأیید سازمان حقوق بشر ایران رسیده است، مشخص شده و روند اعدامهای این سال با سالهای پیش مورد مقایسه قرار گرفته است. طی این مقایسه، مواردی همچون تعداد اعدامهای ماهانه، اتهامهای اعدامشدگان و توزیع جغرافیایی اعدامها نیز بررسی شده است. همچنین لیستی از کودک-مجرمان و زنان اعدام شده در سال ۲۰۲۰ در قالب جدولهایی در این گزارش درج شده است.
این گزارش به جنبش لغو مجازات اعدام در ایران، از جمله جنبش بخشش به جای قصاص، میپردازد و نقش این جنبش را در محدود کردن استفاده از اعدام بررسی میکند. جنبش برجسته و فراگیر «اعدام نکنید» در فضای مجازی که در سال ۲۰۲۰ اوج گرفت، وجه جدیدی از جنبش لغو مجازات اعدام محسوب میشود. روایت سرکوب مدافعان حقوق بشر که برای لغو مجازات اعدام تلاش میکنند، بخش دیگری از این گزارش است.
گزارش سالانه اعدام در سال ۲۰۲۰ نتیجه کار سخت اعضای سازمان حقوق بشر ایران و داوطلبانی است که هر کدام بخشی از تهیه این گزارش، از جمله خبررسانی، مستند سازی، جمعآوری، تجزیه و تحلیل و نگارش را برعهده گرفتند. ما بهویژه از منابع خود که در داخل ایران با گزارش اعدامهای اعلامنشده و مخفیانه در ۲۶ زندان مختلف، خطر سنگینی را به جان میخرند، سپاسگزاری میکنیم.
با توجه به شرایط بسیار دشوار، عدم شفافیت، خطرات و محدودیتهایی که مدافعان حقوق بشر در جمهوری اسلامی ایران با آن روبهرو هستند، این گزارش نمیتواند شامل تمامی موارد اجرای مجازات اعدام در ایران باشد. از جمله، اعدامهایی به ما گزارش شده که به دلیل فقدان جزئیات مورد نیاز و یا عدم امکان تایید موارد از طریق دو منبع جداگانه، در این گزارش درج نشدهاند. با این حال، ما تلاش کردهایم تا در گزارشی که پیش روی شماست کاملترین و واقعگرایانهترین آمار ممکن را در شرایط کنونی ارائه دهیم.
گزارش پیش رو تنها افرادی را شامل میشود که اعدامشدهاند. شمار دیگری از شهروندان که به طرز مشکوکی در زندان جان خود را از دست دادهاند و احتمالا تحت شکنجه کشته شدهاند، لزوماً در این گزارش نیامدهاند.
سازمان «با هم علیه مجازات اعدام» (ECPM) از تولید، ویرایش، انتشار و توزیع این گزارش حمایت کرده است. تنها با اتخاذ یک استراتژی قوی برای نشر و توزیع اطلاعات میتوان بر معضل عدم شفافیت در مورد مجازات اعدام در ایران فائق آمد. هدف سازمان حقوق بشر ایران و ECPM از انتشار این گزارشها، ارائه حقایقی است که بر دیدگاه بینالمللی اثر بگذارد و در نتیجه، به ایجاد تغییر در ایران در خصوص مجازات اعدام کمک کند. ایران به نسبت جمعیت، در صدر کشورهای اعدامکننده جهان است.